سواد مالی کودکان و نوجوانان چیست

امروزه بحث مدیریت پول و آموزش آن به کودکان بسیار فراگیر شده است و اینکه سواد مالی چیست یکی از مباحث الزامی برای کودکان و نوجوانان است. در دنیای امروز که به سرعت در حال تغییر و پیشرفت است اگر مهارت های مالی لازم در مورد پول به کودکان آموزش داده نشود، در بزرگسالی حتما دچار مشکلات بسیاری خواهند شد. اما سوالی که همیشه ذهن پدر و مادر ها را درگیر می کند این است که چرا فرزندشان با وجود تمام نصیحت ها همچنان ارزش پول را نمی داند؟ چرا آموزش سواد و مهارت های مالی به فرزند به نظر دشوار می آید؟

ممکن است شما هم شنیده باشید که بهتر است از روش های ساده برای آموزش مدیریت پول به فرزندانمان استفاده کنیم! واقعیت این است که هر چه روش کار ساده تر باشد امکان انجام دادن و به ثمر رسیدن آن بیشتر است؛ به خصوص زمانی که هدف از انجام آن، ایجاد یک عادت جدید باشد. بسیاری از متخصصین حوضه پول در مورد تقسیم بندی درآمدشان برای رسیدن به اهداف مورد نظرشان بسیار صحبت کرده اند.

بهترین روش آموزش مدیریت پول یا سواد مالی برای کودکان و نوجوانان چیست؟

حال مهم ترین سوال این است که ارزش پول و نحوه مدیریت آن را چگونه به فرزند خود منتقل کنیم؟ روش سنتی برای پس انداز پول روش قلک است که تقریبا همه پدر و مادر ها با آن آشنایی دارند. پس انداز کردن در کودکان باعث به وجود آمدن یک شخصیت انعطاف پذیر، صبور و با حوصله می شود. اما پس انداز کردن به کمک قلک برای یادگیری مدیریت صحیح پول کافی نیست. فرزند شما باید یاد بگیرد که چگونه پول را برای رسیدن به اهداف کوتاه و بلند مدت خود مدیریت کند.
بهترین روش برای یادگیری مدیریت پول روش Give, Invest, Save, Spend است که به اختصار به آن GISS می گویند. این روش شامل چهار قسمت می شود که به فارسی این بخش ها بخشش، سرمایه گذاری، پس انداز و خرج کردن هستند. به کمک این روش فرزند شما یاد می گیرد که درآمد خود را به چهار قسمت تقسیم کرده و به او یاد می دهد که چگونه پول خود را برای رسیدن به اهدافش مدیریت کند.

مدیریت پول به کمک روش بخشش، سرمایه گذاری، پس انداز و خرج کردن (GISS)

روش بخشش، سرمایه گذاری، پس انداز و خرج کردن روش جدیدی است که متخصصین حوضه پول بر روی آن بسیار تاکید می کنند. این روش در حال حاضر در مدارس آمریکا و برخی کشور های اروپایی به صورت کلاس های فوق برنامه آموزش داده می شود. از آنجایی که در کشور ما ایران بحث آموزش های مالی در مدارس وجود نداشته و معلم های ما دانش به خصوصی در مورد هوش مالی ندارند، لازم است که آموزش های لازم در مورد مهارت مالی توسط خانواده به فرزندانشان داده شود. خانواده ها به کمک این روش عادات درست پولی را در فرزند خود به صورت کاربردی ایجاد کرده و در شکل گیری یک شخصیت مستقل، هم از نظر اجتماعی و هم از نظر مالی، در فرزندانشان کمک شایانی می کنند. در ادامه، هر بخش را به صورت جداگانه تفکیک کرده ایم تا با مطالعه آنها متوجه شوید که سازوکار این روش به چه صورت است.

به صورت خلاصه روش GISS باعث می شود تا فرزندمان:

• برای اهدافی که مربوط به خودش نمی شود، اما از نظر اجتماعی مهم هستند، پول خود را خرج کند.
  • پولی را همیشه برای آینده خود ذخیره کرده و با حوصله شاهد بیشتر شدن سرمایه خود باشد.
  • نیاز های مهم تر و خواسته هایش را تفکیک کرده و برای هر کدام جداگانه برنامه ریزی و خرج کند.
  • و …

سواد مالی برای کودکان و نوجوانان چیست؟

در صورتی که نمی دانید چگونه و از چه راه هایی با فرزندتان در مورد پول صحبت کنید، warli به شما توصیه می کند که مقاله های سواد مالی را مطالعه کنید.

قسمت ۱: بخشش give (مقدار پیشنهادی ۱۰% درآمد)

بخشیدن یک موضوع بسیار مهم است و باید فرزندانمان در سنین پایین این موضوع را یاد بگیرند. آنها باید یاد بگیرند که چگونه ملاحظه دیگران را کرده و با دیگران مهربان باشند. بخشش برای اهداف درست، اعتماد به نفس آنها را نیز بالا برده و احساس حضور در جامعه را به آنها القا می کند. آنها به کمک بخشش پول خود، احساس رضایت درونی کسب می کنند.
با این وجود، بخشیدن پول به دیگران برای بسیاری کودکان و حتی بزرگسالان امری ناخوشایند است. والدین باید در نظر داشته باشند که با صحبت های منطقی و دل گرم کننده به تدریج فرزندانشان را با ماهیت بخشش آشنا کنند. والدین بهتر است ابتدا دانش خود را در مورد انسان دوستی و اهمیت کمک به دیگران افزایش داده و سپس این اصل مهم را به فرزندان خود منتقل کنند. به یاد داشته باشیم در جامعه ای که مردم آن به یکدیگر کمک می کنند راه های پیشرفت باز تر، راحت تر و سریع تر است.
شاید راحت ترین راه کمک به دیگران بخشیدن پول به موسسه های خیریه باشد. بهتر است والدین ابتدا موسسه های خیریه واقعی را شناسایی کنند. موسسه های خیریه بسیاری هستند که به نام کمک به دیگران سرمایه های زیادی را دزدیده اند. پس از شناسایی موسسه های خیریه، والدین باید با فرزندان خود مشورت کرده و تصمیم گیری برای انتخاب موسسه را به فرزندان خود واگذار کنند.
والدین باید همواره در نظر داشته باشند که نقش آنها هدایت گری و راهنمایی است و فرزندانشان باید تجربه های شیرین و تلخ را خودشان لمس کنند تا بتوانند در آینده شخصیتی مستقل داشته باشند. همچنین، در برخی موارد، کل افراد خانواده مبلغی را برای کمک به دیگران کنار می گذارند. بهتر است که در این گونه تصمیم گیری ها نیز فرزندان دخالت داده شده و با آنها مشورت شود.

قسمت ۲: سرمایه گذاری invest (مقدار پیشنهادی ۱۵% درآمد)

سرمایه گذاری پول نوعی استفاده از پول با هدف کسب پول بیشتر است. سرمایه گذاری، به منظور داشتن یک درآمد مطمئن برای استقلال مالی امری ضروری است. بسیاری از مردم پول را ذخیره می کنند، اما در نهایت ذخیره های خود را برای خرید (مانند ماشین، موتور و غیره) خرج می کنند که این کار تنها پول را از آنها دور می کند. هدف از سرمایه گذاری خرج کردن پول برای هدفی است که در آینده پول بیشتری را به همراه خواهد داشت، مانند سرمایه گذاری برای کسب و کار یا خرید و فروش و یا خرید به منظور اجاره دادن و غیره.
تفاوت سرمایه گذاری با پس انداز این است که در پس انداز نیاز ها و خواسته ها تامین می شود، در حالی که در سرمایه گذاری پول به هدف کسب پول بیشتر خرج می شود. تصمیم های مربوط به سرمایه گذاری عمدتا بلند مدت بوده و با برنامه ریزی همراه است.
اهداف تعیین شده برای سرمایه گذاری باید دارای ۵ ویژگی کلیدی باشند. اهداف مورد نظر باید مشخص، قابل اندازه گیری، قابل انجام، واقع گرایانه و با زمان بندی مناسب باشند، در غیر این صورت رسیدن به آن هدف، با سختی بسیاری همراه خواهد بود.
یادگیری در مورد مهارت های مالی مانند سرمایه گذاری، اگر در سنین پایین رخ دهد، می تواند نتایج بسیار مطلوبی را در شخصیت فرزند شما داشته باشد. راه های مختلف سرمایه گذاری و پس انداز بسته به سن متفاوت است. یکی از راه های آسان سرمایه گذاری برای کودکان باز کردن حساب بانکی با سود است. این گونه حساب های بانکی به نسبت میزان پولی که در آن قرار داده می شود، سود کسب می کنند. در صورتی که والدین، پول فرزند خود را در بانک ذخیره می کنند باید در نظر داشته باشند که حتما فرزند خود را به صورت پیوسته در جریان میزان مانده حساب و سود محاسبه شده قرار دهند.
یکی دیگر از راه های خوب سرمایه گذاری برای کودکان، سرمایه گذاری مشترک با پدر و مادر یا دیگر اقوام و بستگان است؛ به این صورت که فرزند پول خود را به پدر داده و پدر با پول فرزندش کسب درآمد می کند و سود پول را به او باز می گرداند یا آن را در یک حساب بانکی با سود پس انداز می کند. اما سپرده های بانکی به دلیل ریسک کمی که دارند سود کمی هم پرداخت می کنند. یکی دیگر از راه های سرمایه گذاری که سود بیشتری نیز به همراه دارد، سرمایه گذاری در بورس است. خرید و فروش سهام ریسک بالاتری داشته و به همین دلیل سود بیشتری نیز به همراه خواهد داشت.
فرزندان شما به کمک سرمایه گذاری می فهمند که نباید تنها به درآمد حاصل از کار اکتفا کرد. والدین باید برای فرزندانشان توضیح دهند که هر چه سن آنها افزایش می یابد مخارج آنها نیز بیشتر می شود، در حالی که درآمد حاصل از کار به مقدار کافی افزایش نخواهد یافت. به کمک روش GISS فرزند شما یاد می گیرد که بدون سرمایه گذاری، هیچ تضمینی برای داشتن یک زندگی راحت در آینده وجود ندارد.

Paul Samuelson اقتصاددان معروف آمریکایی می گوید:
سرمایه گذاری شبیه مشاهده کردن رشد آهسته چمن یا خشک شدن رنگ روی دیوار است. اگر به دنبال هیجان های زودگذر هستید بهتر است به شهر بازی بروید!

قسمت ۳: پس انداز save (مقدار پیشنهادی ۲۵% درآمد)

پس انداز کردن، در حقیقت کنار گذاشتن مقداری پول برای رسیدن به اهداف مهم در آینده است. همه ما در مورد اهمیت پس انداز شنیده ایم، اما هرگز به طور واضح برای ما روشن نشده است که چرا باید پس انداز کنیم. همچنین، گفتن این موضوع به فرزندمان که باید پولش را پس انداز کند، در صورتی که نمی داند چرا باید پس انداز کرده و پولش را خرج نکند، برای او بسیار ناراحت کننده خواهد بود. والدین باید در مورد اهمیت پس انداز به عنوان راهی برای رسیدن به اهداف مهم، با فرزندان خود صحبت کنند. فرزندان به کمک پس انداز می فهمند که اگرچه خرج نکردن پول لذتی به همراه ندارد، اما رسیدن به هدفشان به کمک پس انداز بسیار برای آن ها جذاب خواهد بود.
تحقیقات نشان می دهد که “عدم مخالفت“ والدین با درخواست های فرزندان خود در جامعه ما، در حال تبدیل شدن به یک عادت بسیار مخرب است. نتایج مطالعات دانشمندان کانادایی نشان می دهد که اگر فرزند در “رفاه کامل“ بوده و همه چیز برایش محیا باشد، در بزرگسالی هرگز احساس رضایت از خود و شرایط زندگی اش نخواهد داشت. بنابراین، اگر فردی در زمان کودکی به همه خواسته هایش به راحتی دسترسی داشته باشد در بزرگسالی فردی خسیس، خودخواه و خود محور خواهد شد. از طرفی، اگر کودکان در سنین پایین یاد بگیرند که باید برای پول خود هدف داشته و درک کنند که هیچ هدفی به راحتی به دست نمی آید، در بزرگسالی فردی با ملاحظه شده و برای دیگران ارزش قایل می شوند. در صورتی که فرزندتان به پس انداز کردن پولش عادت کند، درک خواهد کرد که رسیدن به اهدافش، مهمتر از شادی های زودگذر الان است. پس والدین باید در نظر داشته باشند که نباید همه خواسته های کوچک و بزرگ فرزند خود را برآورده کنند. والدین باید به فرزند خود آموزش دهند که حتی خرید یک اسباب بازی هدفی است که باید برای رسیدن به آن تلاش کرده و پس انداز کند. با این کار والدین حس خود مدیریتی را در فرزندشان تقویت می کنند.
آنچه که مهم است، این است که اهدافی که برای پس انداز در نظر گرفته می شود، چه برای کودکان و چه برای بزرگسالان، همانند سرمایه گذاری باید دارای ۵ ویژگی مهم باشد. این اهداف باید مشخص، قابل اندازه گیری، قابل رسیدن، واقع گرایانه و با زمان بندی مناسب باشند. زمانی که هدف دارای این ویژگی ها باشد احتمال رسیدن به آن، بسیار افزایش پیدا می کند. پس بهتر است که والدین در مورد ویژگی های اهداف مناسب با فرزندان خود صحبت کرده و آنها را راهنمایی کنند.
برخی از کودکان ممکن است همچنان از روش سنتی قلک برای پس انداز استفاده کنند. این روش برای دست یابی به اهداف کوچک و کوتاه مدت بسیار کاربردی است، اما زمانی که فرزند شما رشد کرده و اهدف او نیز بزرگ تر و گران تر شدند، قلک جواب گو نبوده و بهتر است به فکر باز کردن یک حساب بانکی برای او باشید. با ذخیره کردن پول های پس انداز در یک حساب بانکی می توانید حتی از سود آن سپرده نیز بهره مند شوید. همچنین، مدیریت حساب بانکی در مواردی که مقدار پس انداز نسبتا زیاد است، بسیار راحت تر از قلک است. در صورتی که پول پس انداز شده بیشتر از مقدار مورد نیاز بوده یا برای هدف بلند مدت جمع می شود، می توان پول پس انداز شده را نیز سرمایه گذاری کرد. با این کار، پس انداز و سرمایه گذاری همزمان انجام شده و با یک تیر دو نشان زده می شود!
بسیار مهم است که والدین (به عنوان الگو) و فرزندان یاد بگیرند تا برای خود هدف تعیین کرده و برای رسیدن به آنها تلاش کنند. داشتن هدف به خصوص در بحث کسب درآمد و خرج کردن پول بسیار مهم است. همانگونه که یک کودک به سمت هدف خود حرکت می کند، فارغ از اینکه هدف او خریدن اسباب بازی باشد یا دوچرخه، یاد می گیرد که رسیدن به هر هدفی مراحل مختلفی دارد. زمانی که به هدف می رسد احساس رضایت از خود کسب کرده و اعتماد به نفس او تقویت می شود.

پس انداز به فرزند شما کمک می کند تا به تدریج به اهداف بزرگتر فکر کرده و از تصمیم گیرینترسد. بهتر است پدر و مادرها به فرزندان خود این اجازه را بدهند تا برای خود اهداف مختلف، اما ارزشمند در نظر بگیرند.

 

قسمت ۴: خرج کردن spend (مقدار پیشنهادی ۵۰% درآمد)

خرج کردن پول در واقع استفاده از پول برای تهیه کالا و یا خدمات برای زمان حال و زندگی روزمره است. خرج کردن راحت ترین و جذاب ترین بخش مدیریت پول برای هر فرد است، اما همچنان موارد مهمی وجود دارد که باید در مورد خرج کردن پول در نظر بگیریم.
خرج کردن پول شامل تصمیماتی می شود که بر اساس نیازها و خواسته هاتنظیم می گردد. آنچه که مهم است این است که فرزندان به کمک راهنمایی و آموزش دریابند که کدام یک از خرید هایشان “نیاز“ بوده و کدام یک از خرید ها “خواسته“ است تا بتوانند پول خود را راحت تر مدیریت کرده و خرج کنند. به صورت خلاصه :
• نیاز ها موارد پایه ای هستند که برای زندگی کردن (زنده ماندن) به آنها نیاز است مانند غذا، آب، سرپناه، لباس، حمل و نقل و غیره؛
• خواسته ها مواردی هستند که داشتن آنها جالب یا جذاب بوده اما مهم نیست و نبود آنها زندگی را مختل نمی کند مانند خرید کنسول بازی، لباس های متنوع و رنگارنگ و غیره.
بهتر است که والدین با مشورت فرزندان برای آنها برنامه خرید تهیه کنند. در این برنامه نیاز ها و زمان لازم برای رسیدن به هر نیاز باید نوشته شود. والدین باید در نظر داشته باشند که فرزندانشان در سنین پایین نیازهای کوچکی داشته و برنامه زمانی باید کوتاه باشد، در غیر این صورت کودک خسته و کسل می شود. زمانی که نیاز ها و برنامه زمانی تنظیم شد والدین باید به کمک فرزند خود، هزینه ها را با درآمد بررسی کنند تا مطمئن شوند درآمد با مخارج همخوانی دارد. به این کار بودجه بندی نیز می گویند. در بودجه بندی اهداف بلند مدت نیز باید شناسایی شده و برای آنها پس انداز شود. این کار به فرزند شما یاد می دهد که ولخرجی هیچ نتیجه ای جز نرسیدن به اهداف مهم او در بر نخواهد داشت.
واضح است که فرزند شما از اینکه پدر یا مادرش برایش چیزی بخرد، بسیار خوشحال می شود، با این وجود باید در نظر داشت که خود او هم باید برای خواسته هایش پول خودش را خرج کند.

بهتر است کودک در همان سنین پایین نحوه خرج کردن را یاد گرفته و مقداری پول را هدر بدهد، تا اینکه در بزرگسالی پول فراوانی را از دست بدهد. به طور یقین اشتباه کردن فرزند در کودکی، قسمت بزرگی از یادگیری بوده و بهتر است که درس های مهم در سنین پایین داده شود.

 

روش های مختلف مدیریت پول و مهارت مالی، از راه های کسب درآمد گرفته تا نحوه مدیریت کردن آن و بسیاری از موارد کاربردی دیگر، در دوره های آموزش هوش مالی warli قرار داده شده است. در این بسته فرزندانتان به صورت عملی و کاربردی یاد می گیرند که چگونه و از چه راه هایی می توانند کسب درآمد کرده و چگونه قسمتی از پول خود را ببخشند، سرمایه گذاری کرده و علاوه بر آن پس انداز کنند. تمامی راهکارهای مدیریتی بر اساس سن فرزند شما در این بسته قرار داده شده است. این بسته کاربردی به شما کمک می کند تا شخصیت فرزند خود را هم از نظر مالی و هم از نظر اجتماعی مستقل پرورش دهید و او را برای آینده ای سرشار از موفقیت آماده کنید.

 

آموزش سواد مالی به کودکان و نوجوانان

 مربوط به اولیا و مربیان

یکی از سواد‌هایی که برای کودکان و نوجوانان، بسیار پر اهمیت و الزامی است، سواد مالی است. بسیاری می پرسند که سواد مالی چیست؟

سواد مالی یکی از مهمترین نیاز های آموزشی کودکان است.

در خیلی از سایت هایی که در زمینه کودک و نوجوان فعالیت می کنند، به این مبحث پرداخته شده است، اما به گونه ای محدود و البته غیر استاندارد از لحاظ علمی و تربیتی.

در این بخش و همچنین سه بخش دیگر به شکل بخش بندی شده، والدین و معلمان و مربیان را با تمامی جنبه های سواد مالی برای کودکان و نوجوانان آشنا خواهیم کرد.

سواد مالی چیست:

سواد مالی به توانایی بکارگیری دانش و مهارتها در راستای گرفتن تصمیم‌های مدیریتی پولی و دارایی درست و موثر گفته می‌شود.

سواد مالی دامنه  وسیعی از مباحث پولی همچون چگونگی بکارگیری پول در زندگی حال و آینده را در بر می گیرد.

سواد خواندن و نوشتن مهم ترین بخش از نظام آموزشی است، درحالی که سواد مالی اغلب در نظام آموزشی نادیده گرفته شده است، بخصوص در مراکز پیش دبستان و دبستان به این سواد ارزشمند بهایی داده نمی‌شود.

چرا باید کودکان سواد مالی یاد بگیرند؟

تعداد زیادی از بزرگسالان به دلایل متعددی از جمله مدیریت منابع مالی نادرست، از بحث و بیان سواد مالی به کودکان و نوجوانان خودداری کرده و آنها را از یادگیری سواد مالی محروم می کنند.

پدر و مادر ها نباید توقع این را داشته باشند تا برای سواد مالی حتما خودشان فردی با توانایی مالی زیاد باشند.

همچنین آنها نباید انتظار داشته باشند که اگر سرمایه شان کم است می بایست با تلاش و کسب درآمد بیشتر الگوی مناسبی برای فرزندان خود باشند.

البته همانگونه که بیان شد بایسته است تا با چگونگی آموزش سواد مالی به کودکان و نوجوانان آشنا شوند.

مانند بسیاری از مباحث جذاب، پول چیزی است که کودکان و نوجوانان از خارج از خانه مانند مدرسه، پارک ها و غیره در مورد آن می شنوند.

در حالی این شنیده ها ممکن است نامناسب باشد چرا که ممکن است تا پیام های نادرستی را درباره پول از هم سن و سالانشان دریافت کنند.

برای مثال، کودک شما ممکن است از همکلاسش بشنود که ثروتمندان خوش شانس هستند.

اگر کودکتان باور داشته باشند که ثروت و پول از شانس می آید، آیا انگیزه ای برای کسب درآمد مسئولانه وجود خواهد داشت.

و شاید این باور در آنها پدید آید که برای بدست آوردن پول به کوشش و برنامه ریزی نیازی نیست و کمترین تلاش و با راه های متنوع و حتا غیرقانونی آن را بدست آورد.

اینکه در دوران کودکی برای آنها بطور دقیق توضیح داده شود که ثروت بر اثر خوش شانسی بوجود نمی آید و برای بدست آوردن آنها به تلاش زیاد و تصمیم گیری های درست مرتبط است، بسیار مهم است.

حتا اگر شما تجربه و سواد کافی برای آموزش سواد مالی ندارید، می توانید از منابع استاندارد در حوزه سواد مالی و متخصصین این حوزه مانند دوره های آموزشی warli کمک بگیرید.

با آموزش کودکان و نوجوانان دربارۀ پول، به آنها کمک می کنید تا رابطه میان درآمد، هزینه، پس انداز و حتا سرمایه گذاری را کشف کند.

کودکان همچنین پس از آن شروع به درک مفهوم ارزش پول می کنند.

این سواد برای کودکان با سنین پایین تر می تواند با مفاهیم ساده مثل شمارش تعدادی اسکناس و ترتیب اهمیت آنها شروع شود.

به کودکان با سنین بالاتر نیز می توان حساب های پس انداز، تخصیص هزینه درست و ایجاد بودجۀ شخصی را آموزش داد.

نکتۀ مهم علاوه بر آموزش مفاهیم، این است که بتوانیم به آنها فرصت دهیم که در موقعیت های واقعی تجربه کنند.

مثلا در سوپرمارکت خودشان بتوانند پول‌ها را بشمارند هر چند که این کار باعث زحمت و صرف زمان زیاد باشد.

آموزش سواد مالی به کودکان: پول چیست؟

تا سه سالگی، اغلب کودکان درک می کنند که پول می تواند برای چیزی که می خواهند مبادله شود.

کودکان می بینند که شما برای محصولات مختلفی همچون خوراکی ها، اسباب بازی ها، کتاب ها، لباس ها و غیره پول می پردازید.

بدلیل مشاهدۀ متعدد از مبادلات، آنها حتا در سنین بسیار پایین درک می کنند که می تواند برای خرید چیزهایی که نیاز دارند پول را بکار برند.

آنچه که آنها ممکن است درک نکنند این است که بطور دقیق پول چیست و چگونه می تواند تمام شود.

مفهوم مبادلۀ پایاپای یا تهاتر در سواد مالی به کودکان و نوجوانان

به کودکان تان توضیح دهید که پیش از اینکه پول بوجود بیاید، افراد می بایست مبادله پایاپای یا تهاتر کنند، یعنی اینکه در ازای گرفتن کالای خاص و مد نظر خود، محصولی را به مالک آن محصول بدهند.

مواردی همچون حیوانات، غذا، غلات و حبوبات برای مبادلۀ کالا به کالا مورد استفاده قرار می گرفتند، و افراد باید روی آنچه مبادله ای درست و منصفانه بود، به توافق می رسیدند: یعنی چه مقدار از این کالا می تواند با کالای مقابل برابری کند.

برای مثال، ۴۰ عدد نان ممکن است به اندازۀ یک مرغ ارزش داشته باشد.

در حالیکه مبادلۀ کالا به کالا موثر بود و به افراد اجازه می داد تا نیاز خود را بخوبی برآورده سازند، معایب مهمی در این سیستم وجود داشت:

۱) حمل نقل مواردی که برای مبادله استفاده می شد همیشه آسان نبود.

از کودک تان سوال کنید:” آیا می توانی یک گاو یا چندین مرغ را در جیبت بگذاری یا آنها را راحت جابه جا کنی؟”

۲) کالاها همیشه برای تقسیم کردن آسان نبودند.

پول می تواند به مقدارهای کمتری قابل تبدیل باشه و برای خرید کالاهایی با ارزش های مختلف مقدار متفاوتی رو پرداخت کرد.

از کودکان بپرسید:” آیا یک گاو برای یک قرص نان تجارت عادلانه ای است؟”

۳) کالاهای مبادله ممکن است پوسیده، فاسد، شکسته یا به هر صورتی بی ارزش شوند.

از کودکان بپرسید: ” یک تخم مرغ چقدر می تواند سالم بماند؟ نان تان چقدر ارزش دارد اگر کپک بزند؟

بخاطر مشکلات گفته شده و برخی دیگر، مبادلات کالا به کالا مشکل بود، افراد به یک راه آسان تری برای خرید مایحتاجشان نیاز داشتند.

سکه ها بسیار از مشکلاتی را که در مبادله کالا به کالا وجود داشت را حل کرد: سکه ها به راحتی قابل حمل بود، در عنوان ها و ارزش های مختلف وجود داشت و ارزش شان را در در طول زمان حفظ می کردند.

انواع پول و مفاهیم آن برای کودکان و نوجوانان

به کودکان تان نشان دهید که پول به شکل ها و سایزهای مختلفی می باشد.

غالب کشور دو نوع پول دارند: سکه ها که از فلزات ساخته می شوند و اسکناس ها از کاغذ ساخته می شوند.

برای کودکان بسیار لذت بخش خواهد بود که همۀ انواع سکه ها و اسکناس ها را ببینند پرا که می توانند آنها را در اندازه، شکل، و رنگ مقایسه کنند.

یادگیری اسامی و ارزش های هر یک از سکه و اسکناس می تواند با تمرین انجام گیرد.

بسیار خوب خواهد بود که به کودکان با سنین پایین تر بسادگی توضیح داده شود که سکه و اسکناس اسم و ارزش مقداری مخصوص خود را دارد.

کودکان بزرگتر می توانند اسم سکه ها و اسکناس ها و ارزش شون یاد بگیرند.

همچنین می توان به کودکان بزرگتر (دبستانی) آموزش داد که سکه ها یا اسکناس های کوچکتر می توانند ارزشی برابر با واحدها بزرگتر داشته باشند.

آموزش سکه و اسکانس از طریق بازی

بازی هایی وجود دارد که شما با کمک آنها می توانید به کودکان تان آموزش دهید تا سکه ها و اسکناس های مختلف را بشناسند:

• به کودک تان سکه یا اسکناس هایی با اندازه ها و رنگ های مختلف بدهید و از آنها بخواهید بر اساس رنگ و اندازه دسته بندی کند.

• برای مثال، ۱۰ اسکناس ۵۰۰ تومانی، ۱۰ اسکناس ۵ هزرار تومانی، ۱۰ اسکناس ۱۰ هزار تومانی را بصورت درهم و یکجا به آنها بدهید و همانطور که گفته شد از آنها بخواهید تا بر اساس شباهت ظاهری دسته بندی کنند.

• اسکناس های مختلف را به کودکان نشان دهید و از آنها بخواهید که اسم و ارزش هر کدام از آنها را بگوید.

• برای مثال، بگویید این اسکناس هزار تومانی است و آن می توان یک بستنی خرید. و یا ده تا از این صد تومانی های داشته باشیم می توانیم یک بستنی بخریم.

• با در اختیار قرار دادن پول های با شکل ها و اندازه های مختلف، از کودکان بزرگتر (آنهایی که شمردن را می دانند) بخواهید تا مقداری مشخصی از پول را به شما نشان دهد
• مثلا: ” هزار تومان پول خرد به من بده” یا “برای ۸۵۰ تومان کرایه تاکسی از کدام پول های می توانم استفاده کنم”.
• به کودکان اسکناس هایی با ارزش های مختلف نشان دهید و به به آنها نشان دهید تا به خوبی به هر یک از آنها نگاه کند. به آنها این نکته را خاطرنشان کنید که سکه ها و اسکناس های نامشابه که شکل و اندازۀ یکسان دارند، بر اساس تصاویر و نقش ها روی آنهاست ارزش های متفاوتی دارند.

روش های دیگر برای پرداخت

در حالی که مفهوم اعتبار ممکن است برای کودکان ثقیل باشد، شما می توانید به کودکان تان توضیح دهید که افراد می توانند بدون داشتن اسکناس و سکه چیزهایی بخرند.

افراد همچنین می توانند از کارت های اعتباری و چک ها برای خرید لوازم و خدمات مختلف استفاده کنند.

بسیار مهم است که کودکان بفهمند که کارت های اعتباری و چک ها بدون پشتوانه، پولی نیستند و ارزشمندی آنها مستلزم آن است که افراد دارای پشتوانۀ پولی باشند و برای آن نیز باید کار کنند.

 

سواد مالی و مفاهیم پولی برای کودکان

آشنا سازی کودکان با سواد مالی و پول، روش خرج کردن آن، فرهنگ پس انداز و کسب درآمد از مهمترین مباحثی است که والدین باید به شکل جدی به آن بپردازند.

در این مقاله قصد داریم درباره روش های آموزش کودکان درباره مباحث پولی صحبت کنیم.

همانطور که  می‌دانید مدرسه ها در سراسر جهان فاقد تخصص و برنامه در زمینه آموزش‌های اینچنینی هستند.

بعلاوه اینکه نمی توانند در چنین جایگاهی باشند زیرا که کمتر با کودکان تعامل مالی دارند.

بنابراین آموزش سواد مالی از وظایف خانواده‌هاست.

خانواده ها باید با دقت و ممارست در آموزش این مفاهیم، فرزندان خود را آماده برای زندگی آینده کنند.

آموزش کودکان در مورد سواد مالی و بویژه پول، بسیار مهم و ضروری است و دانشی است که در زندگی آینده به آن نیاز مبرم دارند.

بر این اساس هرچه زودتر باید آموزش مفاهیم پولی و سواد مالی را برای کودکان و نوجوانان شروع کنیم و فرصت‌هایی را پیش بیاوریم که به فرزندان خویش بیاموزیم که ارزش پول یعنی چه و چگونه باید آن را مدیریت کنند.

علت ضرورت بیش از پیش آموزش سواد مالی و مفاهیم پولی

امروز که رکود اقتصادی سراسر جهان را فراگرفته، بیش از هر زمان دیگری نیاز داریم به فرزندانمان بیاموزیم با پولی که به دست می‌آورند چه باید بکنند.

آنها باید بدانند که چگونه آن را به شکل صحیح پس‌انداز کنند و هرآنچه در مورد مدیریت مالی و بودجه بندی باید بدانند به آنها آموزش دهیم.

همچنبن فرزندان خویش را با دانش پولی صحیح آماده موفقیت بیشتر در آینده کنیم.

کودکانی که با سواد مالی آشنایی دارند، در سراسر جهان بسیار اندک هستند.

کودکان معمولا تا حدود سن ۱۶-۱۷ سالگی به خوبی با این مفاهیم مالی آشنا نمی شوند.

این بدان معناست که سال‌های بسیاری را که مناسب آموزش بوده از دست داده‌اند.

هنگامی که ما به عنوان والدین کودک تصمیم می‌گیریم فرزندانمان را در مورد پول آموزش دهیم چگونه باید عمل کنیم؟

آیا شیوه یا تکنیک خاصی نیاز داریم؟

کودکان و نوجوانان در سنین مختلف باید به شیوه‌های متفاوت در مورد پول و سواد مالی آموزش ببینند.

فواید و مزایای آموزش سواد مالی و مفهوم پول

مزایای آموزش کودکان در مورد پول بسیار زیاد است می‌توان به تعدادی از موارد زیر اشاره کرد؛

۱- بودجه بندی:

سواد مالی برای کودکان عمدتا به اینکه چگونه بتوانند پول خود رابه طور صحیح بودجه گذاری کنندبستگی دارد.

بودجه بندی برای کودکان به این معناست که بتوانند پولشان را برای هزینه‌های مختلف مانند پس‌انداز، خرید خوراکی، تفریحات ، پوشاک و … تقسیم کنند و به هر کدام مقداری کافی پول اختصاص دهند.

بودجه بندی روشی مناسب در سواد مالی به کودکان است زیرا رفتارهای مناسب مالی زمانی شکل می‌گیرند که کودکان بتوانند به طور صحیح بودجه بندی کنند. آنچه که در آموزش مالی به فرزندان، برای والدین مهم است این نکته است که در زندگی آینده خود، فرزندان چه نگرشی نسبت به پول داشته باشند.

۲-پس انداز:

زمانی که کودکان را در مورد پول آموزش می‌دهیم، بخش اعظمی از این آموزش به نحوه پس انداز کردن مربوط می‌شود.

وقتی کودکان در ابتدای راه هستند و تازه شروع کرده‌اند می‌توانند یک قلک داشته باشند که برای آنها به منزله یک بانک کوچک عمل می‌کند.

در مراحل بعدی می‌شود آنها را با بانک و حساب پس‌انداز بانکی آشنا کرد.

یکی از قسمت‌های خوب آموزش کودکان در مورد پول، آموزش روش صحیح و موثر پس‌انداز کردن است.

۳-سرمایه گذاری:

زمانی که ما به کودکان در مورد پول آموزش می‌دهیم در حقیقت می‌خواهیم به فرزندان خود قدرت بدهیم و پایه‌های چگونگی سرمایه گذاری را برای آتیه آنها بگذاریم. در این مطلب کسب مهارت‌های مالی کمی گسترده دیده شده است و احتمالا برخی از اینها مهارت‌هایی هستند که فرزندان در سنین نوجوانی و جوانی باید از این آموخته‌ها استفاده کنند و آنها را به صورت کاربردی بیاموزند. برای سرمایه گذاری در آنچه که مالک آن هستند یا سهیم شدن در سرمایه گذاری‌های دیگران آنچه که اهمیت دارد این است که بتوانند در آینده از این حرکت، اندوخته‌ای به دست بیاورند یعنی بتوانند سودی کسب کنند.

۴-مقرری (پول تو جیبی):

مقرری یعنی پولی که دوره‌ای به فرزند خود می‌پردازید تا تجربه مسئولیت پذیری مالی کسب کند.

آموزش‌ پولی به کودکان از طریق پرداخت مقرری معین به آنها روشی بسیار ارزنده است.

زیرا با این روش درمیابند ارزش پول چیست و چگونه باید در بودجه بندی و سرمایه گذاری آن را در نظر بگیرند.

وقتی کودکان یاد می‌گیرند چگونه مقرری خود را به بهترین شکل هزینه کنند، سواد مالی‌شان به خوبی رشد می‌کند.

۵-کسب درآمد:

آموزش کودکان در باره پول، مهارت‌های سواد مالی آنها را بالا می‌برد.

در نتیجه ترغیب می‌شوند که راههای کسب درآمد را از همان سنین پایین بیازمایند و وقتی به بزرگسالی می‌رسند در مورد تامین معاش خانواده مسئولیت پذیرتر و صاحب قابلیت‌های بیشتری می‌شوند.

در این خصوص ما می‌توانیم در مورد شغل خودمان با فرزندمان توضیح دهیم؛

این که ما چه کاری انجام می‌دهیم، چه مدت زمانی را صرف انجام کار خود می‌کنیم، مبلغی که تحت عنوان حقوق دریافت می‌کنیم و نهایتا این که درآمد ما صرف چه هزینه‌هایی در خانواده می‌شود.

بیشتر ما هنگامی که فرزندانمان را درباره پول آموزش می‌دهیم این موضوع را خیلی جدی نمی‌گیریم.

باید آگاه باشیم که آموزش نادرست و ناکافی ما، کودکان را به سمتی سوق ندهد که نتیجه عکس حاصل شود.

در کلیه مراحل آموزش کودکان، این نکته را مد نظر داشته باشید که تمام آموزش‌ها باید جنبه عملی داشته باشد.

کودک باید بتواند آموزش‌ها را تجربه کند ضمنا این آموزش‌ها به صبر و شکیبایی نیاز دارد زیرا در دراز مدت نتیجه می‌دهد.

پس اگر در مدت زمان کوتاه به نتیجه نرسیدید آموزش‌ها را قطع نکنید.

مداومت داشته باشید و یقین داشته باشید که نتیجه خواهید گرفت.

سواد مالی برای کودکان

هرکدام از ما باید در موقعیت‌های مختلف زندگی تصمیمات اقتصادی و مالی مختلفی بگیریم برای مثال، متعادل کردن درآمدها و مخارج، پس‌انداز برای برنامه‌ریزی‌های بلند مدت مالی مانند دوران بازنشستگی و … از مواردی هستند که با آن‌ها سر و کار داریم؛ بنابراین با کسب سواد و مهارت‌های مالی در این موارد می­‌توانیم به بهترین شکل تصمیم‌گیری کنیم.

والدین و آموزش سواد مالی

از آنجایی که سواد­آموزی بخش اصلی و بنیادین سیستم آموزش و پرورش را در مقاطع تحصیلی پیش­ از دانشگاه تشکیل می­‌دهد، آموزش سواد مالی و مهارت‌های آن اغلب در این مقاطع از سیستم آموزشی جایگاهی ندارد؛ درحالی‌که امکان افزودن یک درس جدید شامل آموزش‌‌های مرتبط با سواد مالی و مهارت‌های آن در مقاطع تحصیلات عمومی همچنان وجود دارد. (پیشنهاد می‌کنیم مقاله‌ی مربوط به والدین و فرزندان را مطالعه نمایید)

سواد مالی و خلا نظام آموزشی

به‌­دلیل عدم وجود آموزش‌های مربوط به سواد مالی در مقاطع تحصیلی پیش از دانشگاه توسط معلمین و کارشناسان این حوزه، به‌ نظر می­‌رسد والدین بهترین مربیان آموزش مسائل مالی و مهارت‌­های مربوط به آن برای آشنایی و ایجاد یک پایه قوی در کسب توانایی‌های مالی در آینده هستند. همچنین، والدین دوست دارند که بچه‌هایی باهوش داشته باشند. در نظر آنها کودکی که اسم رنگ­‌ها را می‌­داند، چند لغت انگلیسی بلد است و می­‌تواند پایتخت کشورها را نام ببرد، بچه­‌ای باهوش است؛ اما معمولا وقتی بحث به پول می­‌رسد، با بچه­‌ها صادق نیستند.

واقعیت پول بین والدین و فرزندان

خیلی پیش می ­آید که از آنها پول قرض کنند و بدهی خود را نپردازند، در دارایی آن­ها دخل و تصرف کنند، گاهی برایشان بدون مرز پول خرج کنند و وقتی خواسته­‌هایشان بیش از حد توان مالی آن­ها باشد، موضوع را به صراحت به آنها توضیح ندهند. شاید بعضی از والدین دوست نداشته‌ باشند فرزندانشان درگیر مفهوم پول شوند؛ اما سواد مالی کودکان جدی­تر از چیزی است که فکر می­‌کنیم! سوادی که می­‌تواند بر آینده آن­ها تاثیر بگذارد.

پول و مفهوم آن برای کودک

بعضی از بچه­‌ها به پول فیزیکی دلبستگی پیدا می‌کنند و به بانک اعتماد ندارند.

داشتن کارت بانک و تجربه خرید با آن می­‌تواند تا حد زیادی اعتماد او را جلب کند.

والدین می‌­توانند مسائل امنیتی استفاده از کارت­ را به او توضیح دهند؛

مثلا به او بگویند که رمز کارتش یک راز بزرگ است و هیچ­کس نباید از آن خبر داشته باشد. همچنین می­‌توانند با او در مورد تورم صحبت کنند.

به او بگویند که اگر بهره بانکی ۱۵% است و تورم ۱۰%، پول او بعد از یکسال ۵% زیاد شده­ است.

مثلا قبلا با ۱۰۰ هزار تومان می­‌توانست ۱۰۰ نان بخرد، اما حالا با ۱۰۵ هزار تومانش می‌­تواند ۱۰۰ نان بخرد، این یعنی ۵% تورم.

والدین در چه سنی، در مورد چه بخشی از سواد مالی با کودکان حرف بزنند؟

۷ سالگی: پس‌­انداز

۷ سالگی سن حساسی برای کودکان است؛

در این سن او به مدرسه می‌رود و اولین­ بار حضور در جامعه را تجربه می‌کند.

چون در این سن والدین پول توجیبی به آنها می­‌دهند، کودک یاد می­‌گیرد که برای خودش خرید کند و مراقب پولش باشد.

بهتر است والدین در جهت این تمرین یک قلک که قابلیت باز و بسته­ شدن داشته باشد برای کودکان تهیه کنند، البته این رفتار زمانی موثر است که رها نشود و توسط والدین پیگیری شود.

۸ سالگی: قرض

در این سن خوب است که کودک با مفهوم قرض آشنا شود.

والدین می‌توانند از کودک پول قرض گرفته و برای پرداخت آن یک زمان مشخص کنند، این زمان را در یک دفترچه یادداشت کرده و درست سرموقع قرض را برگردانند.

در این صورت کودک با مفهوم قرض و امانت‌­داری به آن آشنا می­‌شود.

همچنین برای تاثیر بیشتر والدین می‌توانند در جلوی فرزندان به همدیگر قرض داده و زمانی را برای برگرداندن آن تعیین کنند و برگشت پول را هم در جلوی کودکان انجام دهند تا او هم بفهمد که هر قرض دادنی برگشتی دارد.

۹سالگی: بدهی

این سن وقت خوبی است که والدین تجربه بدهکار بودن را به کودکان یاد دهند.

برای اینکار می‌­توانند به او پول قرض بدهند و از او بپرسند که چه زمانی می‌تواند قرض را پس بدهد.

باتوجه به اینکه تا اینجا کودک با دو مفهوم پس‌­انداز و قرض آشنا شده‌ است

حالا می‌­تواند از پس­ اندازش برای پرداخت بدهی‌اش در زمان مشخص­ شده استفاده کند.

۱۰ سالگی: ارزش زمانی پول

برای آموزش مفهوم ارزش زمانی پول به کودکان، والدین می­‌توانند برای پس‌­انداز او یک حساب کوتاه‌مدت درست کنند.

پس ­انداز او را در بانک بگذارند و وقتی پولش بیشتر شد، به او بگویند که این پول اضافه از کجا آمده است.

بهتر است او بداند که این پول اضافه (سود شرکت) امری طبیعی است و جایزه نیست؛

همچنین یکی از پیش‌نیازهای موفقیت در هر کاری داشتن اعتماد‌به‌نفس است که داشتن حساب بانکی می‌تواند اعتماد‌به‌نفس کودک را نسبت به دوستانشان که با مفهوم پول و سپرده‌‌گذاری آشنا نیستند، افزایش دهد.

۱۱ سالگی: مالیات و خیریه

هدف از انتقال سواد مالی تنها این نیست که به کودکان یاد دهیم فقط به دنبال سود و منفعت خودشان باشند بلکه، با توجه به اینکه با مفاهیمی مثل قرض و پس‌­انداز آشنا شدند می‌­توانند پول قرض داده و در کارهای خیر هم شرکت کنند مانند مراسم نیکوکاری که در مدرسه و مکان‌های دیگر برگزار می‌شود.

۱۲ سالگی: شغل

بعضی از کودکان مقداری بیشتر از پول توجیبی‌شان را درخواست می‌کنند

آیا والدین باید خواسته­‌های آنها را بی‌چون و چرا بپذیرند؟

و یا در مقابل خواسته‌های آنها مقاومت کنند؟

در این مواقع والدین می‌­توانند در قبال انجام کارهایی مثل سبزی پاک‌کردن و یا شستن ظرف دستمزدی مشخص به او بسپارند

. مفهوم پس‌انداز درآمد با پس‌­انداز مبلغی که به عنوان هدیه یا پول ­توجیبی دریافت کرده­‌اند متفاوت است.

۱۳ سالگی: معرفی فرصت‌‌های سرمایه‌گذاری سواد مالی

سن ۱۳ سالگی سن مناسبی برای آشنایی با فرصت‌های مختلف سرمایه‌گذاری مانند آشنایی با بورس،بازارهای مالی و … است.

در این سن والدین می‌توانند برای فرزند خود کد بورسی گرفته و پس‌‌اندازش را به بازار سرمایه ببرند.

می‌توانند سرمایه‌گذاری را با صندوق قابل‌‎معامله در بورس، صندوق‌مشترک و ابزارهایی که ریسک بالایی ندارند شروع کنند تا در شروع ورودشان به بازار ضرر را تجربه نکنند، یا او را به نمایشگاه‌های بورس ببرند، برایش کتاب تهیه کنند تا با اصول و فرصت‌‌های موجود برای سرمایه‌گذاری که به یکی از آن موارد اشاره شد، آشنا شوند.

۱۴ سالگی: سود و زیان در سواد مالی

بعداز آموزش مفاهیم بالا به کودکان، در این سن والدین می­‌توانند آنها را با مفهوم ضرر و روی دیگر بازار سرمایه آشنا کنند.

البته برای آموزش مفهوم زیان نباید او را به موقعیتی مضر وارد کنند.

بلکه می‌توانند او را با یک سرمایه‌گذاری پرریسک آشنا کنند ( بخش کوچکی از سرمایه او را به خطر بیندازند، نه تمام آن را).

۱۵ سالگی: به دنیای واقعی خوش آمدی

در سن ۱۵ سالگی فرزند شما دبیرستانی است و باید بتواند برای آینده خود تصمیمات مهمی بگیرد.

او باید رشته تحصیلی انتخاب کند و برای ورود به دانشگاه آماده شود.

در آخر؛ والدین با تدریس به فرزندان درمورد پول و مسائل مربوط به آن، به کودکان کمک می‌کنند تا رابطه بین درآمد، هزینه و صرفه‌جویی را کشف کنند و اگر مراحل آموزش مالی را به خوبی طی کرده‌ باشند حالا شناخت بهتری از زندگی واقعی خواهند داشت.