مقالات
اهمیت حفظ محیط زیست در طول زندگی (سواد محیط زیست)
اهمیت حفظ محیط زیست در طول زندگی (سواد محیط زیست)
محیط زیست از نقطه نظر منی لغت به معنی اطراف است. درواقع محیط زیست یعنی تمام موجودات زنده و غیر زنده بر روی سیاره زمین. بدین ترتیب حتی شما نیز بخشی از محیط زیست هستید. به عبارت دیگر محيط زیست محیطي است که شامل هوا ، آب ، خاك ، منابع طبيعي ، گياهان ، جانوران ، انسان و روابط متقابل بين آنها می باشد. بدین ترتیب داشتن سواد محیط زیست یعنی شاخت ماهیت، چگونگی بروز مشکل و درک اهمیت حفظ محیط زیست برای تک تک ساکنین این کره خاکی بسیار مهم به شمار می رود.
هر نیرو ، ماده یا شرایطی که زندگی یک موجود را در هر مسیر احاطه کند و بر روی آن تاثیر بگذارد، به عنوان یک عامل محیط زیست به شمار می‌رود. این عوامل که ممکن است زنده یا غیر زنده باشند ، به صورت عوامل زیست محیطی یا بوم شناختی نامیده می‌شوند. ما انسان ها برای زنده ماندن و خوب زندگی کردن، به حیات وحش و تنوع زیستی گیاهی و جانوری وابسته ایم. ما به منابع زیستی موجود در کره زمین، برای رفع نیاز بیش از 8 میلیارد انسان وابسته ایم. اما طبیعت نیز برای زنده ماندن و حفظ تعادل میان اجزای مختلف خود نیازهای مخصوص به خود را دارد.
با این وجود انسان ها آنقدر در طبیعت دست کاری کرده اند که ممکن است تصور کنیم طبیعت مطیع ما انسان ها است. در حالیکه اگرچه طبیعت می تواند صدمات جبران ناپذیری از فعالیت های ما ببرد ولی ما باید مراقب آن باشیم. چرا که ما همه در یک زنجیره زندگی قرار داریم و وقتی به پیوند های این زنجیره آسیب برسانیم، در واقع به پیوند زندگی که همه موجودات را با هم متحد می کند صدمه زده ایم. چرا که برای مثال سلامت آب و یا هوا که هر انسانی برای زنده ماندن مستقیما به آنها نیاز دارد وابسته به حضور و زندگی طبیعی و سالم گیاهان و حیوانات آن منطقه و حتی مناطق دیگر می باشد.
امروزه فعالیت های ناپایدار بشر، موجب انقراض صدها هزار گونه جانوری و گیاهی در مدت کوتاه شده است و ما باید برای حفظ سلامت زندگی خودمان و فرزندان مان هم که شده، این اقدامات را به نحوی متوقف کنیم. درواقع ما برای بقای خودمان هم که شده ، باید از حیوانات و گیاهان وحشی و اکوسیستم اطرافمان محافظت کنیم. محیط زیست اطراف ما میراث طبیعی گرانبهایی است که باید به صورت خردمندانه و پایدار از آن استفاده کنیم و با این روش از خودمان محافظت کنیم.
یکی از مهمترین دلایل آسیب به محیط زیست سوء استفاده از آن برای منافع شخصی بخصوص کسب درآمد است. انسان ها زمین های جنگلی زیادی را برای مصارف کشاورزی و ساختمانی نابود می کنند. همچنین نسل حیوانات زیادی را برای مصارف مختلف حتی تفریحی نابود کرده اند که همه اینها باید متوقف شود. از همین رو در مقاله راه های کسب درآمد دوستدار محیط زیست تلاش کرده ایم ایده ها و روش هایی که می توانیم در عین احترام و محافظت از محیط زیست کسب درآمد داشته باشیم را برای شما معرفی نماییم.
در پکیج آموزش سواد محیط زیست مدرسه وارلی تلاش شده است تا به انواع آلودگی های طبیعی و ناشی از فعالیت انسان در محیط زیست اشاره شده و شما را با اهمیت توجه به محیط زیست به شکلی مبسوط در قالب کتاب آموزشی و فیلم های مربوطه، همچین دفترچه برنامه ریزی و بازی محیط زیستی بزیستون جلب نماییم. در ادامه به معرفی یکی از عناصر مهم محیط زیست و دلایل آلودگی آن که به صورت کامل در کتاب وارلی و محیط بان مهربان (سواد محیط زیست در عصر مدرن برای نوجوانان) آمده است، به طور خلاصه اشاره می کنیم:
هوا، مهم ترین نیاز انسان در محیط زیست
اطراف ما مملو از هوا است، اما ما نمی توانیم آن را ببینیم. هوا مخلوطی از گازهای مختلف است که بخش اعظم یا تقریباً 78 درصد آن را گاز نیتروژن و 21 درصد هم از گاز اکسیژن تشکیل شده است. همچنین مقادیر کمی از گازهای دیگر مانند دی اکسید کربن ، نئون و هیدروژن در هوا وجود دارد. البته اگر دقیقتر بیان کنیم در حالی که هوا تنها از گاز تشکیل نشده است و مقدار زیادی ذرات ریز نیز در خود جای داده است. ذرات موجود در هوا را آئروسل می نامند. برخی از آئروسل ها مانند گرد و غبار به طور طبیعی هنگام وزش باد از روی زمین به درون آن وارد می شوند. و البته دوده ، دود و سایر ذرات ناشی از اگزوز خودرو و دود کارخانه جات و نیروگاه ها نیز درون هوا وجود دارد که عوامل اصلی آلودگی هوا به شمار می روند.
در اهمیت حفظ محیط زیست همین بس که سلامت هوا برای بقای موجودات زنده لازم، ضروری و بسیار مهم است. همه موجودات زنده اعم از حیوانات و گیاهان به هوا برای تنفس نیاز دارند. موجودات زنده طی فرایند تنفس از هوا اکسیژن دریافت کرده و دی اکسید کربن از خود خارج می کند. هر چند که این فرایند در گیاهان برعکس است. آنها دی اکسیدکربن را طی فرایندی به نام فوتوسنتز در برگ های خود به اکسیژن تبدیل می نمایند. فرایند تنفس به حیوانات و گیاهان انرژی لازم برای زندگی و رشد را می دهد.
دی اکسید کربن گازی بخش بسیار کمی از هوا را تشکیل می دهد و می تواند هم خوب و هم بد باشد. این گاز برای فرایند فوتوسنتز در گیاهان مفید است، ولی زمانی که خودروها و کارخانه جات برای فعالیت خود سوخت های فسیلی مانند ذغال یا بنزین و یا نفت را می سوزانند، مقدار زیادی CO2 تولید می شود که برای محیط زیست بسیار مضر است. گاز CO2 موجود در هوا، گرمای تابیده شده از جانب خورشید را در جو زمین نگه داشته و بدین ترتیب مهمترین عامل در گرمایش جهانی ناشی از فعالیت های انسانی است.
تغییرات اقلیمی یا تغییرات آب و هوا
اقلیم، میانگین شرایط آب و هوایی است که در یک زمان خاص از سال در یک منطقه انتظار می رود . عوامل زیادی در کنار هم اقلیم یک محل را به وجود آورند. برای مثال میزان تابش آفتاب ، میزان نزدیکی به استوا ، میزان ارتفاع آن از سطح دریا، نزدیکی یا دوری آن به دریا، حتی اینکه عموما بارانی است یا خشک گرم است و یا تنوع گیاهی و جانداران آن منطقه هم در این میان نقش ایفا می کنند. تغییرات آب و هوایی عبارت است از تغییرات تدریجی در مشخصه های آب و هوایی، فیزیکی و جغرافیایی کل یا منطقه ای از کره زمین.
یکی از مهمترین دلایل به وجود آمدن تغییرات عجیب آب و هوایی در سطح کره زمین، گرم شدن کره زمین به واسطه فعالیت های انسانی است. تغییرات آب و هوایی جهانی از جمله تغییرات دمای متوسط بلندمدت (گرم شدن زمین) درکل کره زمین می تواند تاثیرات بسیاری در وضعیت اکوسیستم زندگی حیوانات و گیاهان داشته باشد. تاثیراتی که اغلب مثبت نبوده و زندگی جانداران اعم از گیاهان و جانواران و در نتیجه تعادل چرخه های زندگی زیادی را تحت تاثیر قرار می دهند.
پیامدهای تغیر اقلیم
اقلیم یا همان میانگین شرایط آب و هوایی در طول زمان تغییر می کند ولی گرم شدن هوای زمین بخصوص به دلیل پدیده گلخانه ای، که ناشی از افزایش میزان گاز دی اکسید کربن در هوا است، این تغییرات را سریع تر از حد معمول کرده است. از همین رو باید پیامدهای این تغییر اقلیم را با دقت بیشتری مورد بررسی و مراقبت قرار دهیم:
- بالا آمدن سطح آب دریاها، اقیانوس ها و نواحی ساحلی
یخ های موجود در قطب ها بخش بسیار مهم اکوسیستم اقلیم کره زمین است که بازخوردهای مهمی را در سراسر جو، اقیانوس و زمین کنترل می کنند. در حال حاضر بر اثر گرم شدن زمین، یخچال های طبیعی بیشتری در حال ذوب شدن هستند و در نتیجه سطح جهانی آب ها در حال افزایش است. با بالا آمدن سطح آب دریاها بخش وسیعی از زمین های ساحلی به زیر آب خواهند رفت و زندگی تعداد زیادی از انسان ها و دیگر گونه های جانوری و گیاهی تحت الشعاع قرار خواهد گرفت.
- تغییر الگوی بارش
افزایش دما موجب کاهش بارش برف در زمستان می شود که همین مساله خود بر الگوی فصلی جریان آب رودخانه ها تاثیر می گذارد. تغییر الگوی بارش می تواند بر تمامی فعالیت هایی که از آب استفاده می کنند، تاثیرات منفی داشته باشد. گرم شدن زمین بغیر از کمیت و میزان بر روی کیفیت آب هم تاثیر می گذارد و در نهایت هزینه تصفیه آب افزایش می یابد. از سوی دیگر، در اثر بالا رفتن دما، میزان تبخیر در رودخانه ها افزایش می یابد و در نتیجه میزان آب شیرین در دسترس را هم کاهش می دهد.
- به خطر افتادن امنیت غذایی
پدیده گرمایش جهانی می تواند بر تولید انواع محصولات باغی و کشاورزی که عمده ترین منابع غذایی انسان ها را تشکیل می دهند، آسیب برساند. با افزایش دمای کره زمین در طول سالیان، برخی از نقاط زمین دچار کاهش بازدهی صنعت کشاورزی و برخی دیگر شاهد افزایش راندمان این صنعت خواهند بود. بدین صورت که بسیاری از مناطقی که هم اکنون نیمه خشک اند، مانند بسیاری از قسمت های آفریقا آن قدر داغ یا خشک می شوند که در واقع تبدیل به بیابان شده و کشت محصولات زراعی در آنها ناممکن می شود. کشورهای دارای اقلیم معتدل نیز بر اثر این تغییرات، به طرز عجیبی احتمالا دچار سیلاب و خشکسالی در زمان های متفاوت سال می شوند که برای میزان بهره برداری کشاورزی بسیار آسیب زننده خواهد بود.
- پیامدهای بهداشتی و سلامتی برای انسان
تغییرات آب و هوایی بخصوص گرم شدن هوا به طرق مختلف بر سلامتی انسان ها می تواند موثر باشد. از شیوع انواع بیماری های واگیردار و مسری مانند پشه آنوفل ماده به عنوان ناقل بیماری مالاریا در آب و هوای گرمتر تا کاهش کارایی سیستم های فاضلاب محلی به دلیل تجمع بیشتر باکتری ها و دیگر موجودات ذره بینی در ذخایر آبی. از طرف دیگر با آب شدن یخبندان های دائمی، باکتری ها و ویروس های قدیمی موجود در آنها مجدد فعال می شوند که می توانند انسان و حیوانات بسیاری را بیمار کنند. برای مثال دانشمندان میکروب هایی با قدمت بیش از 400.000 سال در آب یخ زده قدیمی پیدا کرده اند.
- آثار بر تنوع زیستی
گرم شدن زمین تاثیرات عمیق و گسترده ای بر روی اکوسیستم جهانی خواهد داشت و به صورت مستقیم و غیر مستقیم زندگی موجودات زنده را تحت الشعاع قرار می دهد. گرم تر شدن زمین باعث از بین رفتن زیستگاه ها و مختل شدن چرخه حیات موجودات مختلف می شود. الگوهای مهاجرتی حیوانات و پرندگان را تغییر می دهد. خیلی از حیوانات به دلیل افزایش هوا به سمت ارتفاعات یا شمال مهاجرت می نمایند. ، این موضوع فقط به معنای مهاجرت صرف نمی باشد، حیوانات به دنبال آب و هوای مناسب از منطقه های استوایی به سمت قطب در حال کوچ می باشند. بسیاری از حیوانات و گیاهان توانایی دوام در آب و هوای جدید را ندارند و به احتمال زیاد منقرض خواهند شد. آب و هوای گرم باعث می شود تا بسیاری از پاتوژن های بیماری زا گسترش یابند، بیماری هایی که فقط در استوا و اطراف آن بوده است، این موضوع هم به نوبه خود موجب از بین رفتن برخی از گونه ای گیاهی و حیوانی خواهد شد. به طوریکه برآورد می شود، که نیمی از گیاهان زمین و حدود یک سوم از حیوانات بر اثر گرم شدن هوا تا سال ۲۰۸۰ میلادی از بین بروند.
چقدر بده که پیامد فعالیت های اقتصادی یک نفر می تونه برای زندگی بقیه افراد خطرناک باشه و منفعت طلبی یک عده نه تنها آسایش بلکه محل زندگی اون رو نابود کنه و مثلا زیر آب ببره
هدف از این مقالات افزایش سواد همه مردم جهت درک همین نکته ساده ولی بینهایت مهمی است که شما محسن عزیز به آن اشاره کرده اید.
پیشنهاد می کنیم حتما پکیج سواد زیست محیطی مدرسه وارلی را که در همین زمینه طراحی شده است تهیه نموده و به دوستان خود نیز معرفی نمایید.
امیدوارم مطالب آموزنده مثل این پست که رعایت اونها هم خیلی ساده هست وایرال بشه تا مطالب بی ارزشی که این روزها در فضای مجازی دست به دست میشه. ممنون از شما هرجا که بتونم اطلاع رسانی می کنم.